Ontmoet Victoria Mas

L’Eventail – Waarom bent u gaan schrijven over de wezen van de Franse Revolutie?
Victoria Mas – Ik was niet op de hoogte van het bestaan van Marie-Thérèse van Frankrijk, omdat ik ten onrechte dacht dat de revolutie de hele koninklijke familie had weggevaagd. Toen ik het kasteel van Versailles bezocht, ontdekte ik dat er één overlevende was en dat de meeste mensen dat niet wisten. Bovendien was ik zo ontroerd door het verhaal van haar gevangenschap in de Tempel dat ik me verder wilde verdiepen in haar levensverhaal. Dus het idee om van haar een heldin te maken, net als van haar moeder, die in zoveel verhalen een prominente rol speelt, lag voor de hand.

– Hoe heb je je historisch onderzoek aangepakt om ervoor te zorgen dat het verhaal even trouw bleef aan de gebeurtenissen van die tijd als aan de fictie?
– De balans tussen respect voor de historische werkelijkheid en het romaneske element is altijd een uitdaging. Ik wilde de revolutie een gezicht geven, want hoeveel we er ook over praten in termen van cijfers en data, we hebben het nooit over de psychologische impact op de bevolking. Ook zijn er weinig verhalen overde mensen die al het geweld hebben meegemaakt, soms lijdend in hun eigen vlees. Ik heb me daarom laten inspireren door de memoires van Marie-Thérèse de France over haar gevangenschap in de Tour du Temple tot aan de dood van haar broer, een document van onschatbare waarde, waaraan ik fictieve personages heb toegevoegd zoals de verteller, die haar gevangenbewaarder is, en het verhaal van een ontluikende romance.

– In dit verhaal belicht je de veerkracht en moed van dit meisje tegenover tegenslagen.
– Marie-Thérèse ging op dertienjarige leeftijd naar de Tempel en verliet die op haar zeventiende als enige overlevende. Ze werd gescheiden van haar vader, moeder, broer en tante. Geïsoleerd, haar cel nooit verlatend, werd ze onderworpen aan de wreedheid van de cipiers die haar “s nachts wakker kwamen maken en haar geen informatie gaven over het lot van haar familieleden. In haar eenzaamheid verloor ze zelfs het vermogen om te spreken. De onthulling, een jaar na de gebeurtenissen, is een echte klap, maar op geen enkel moment verliest ze haar waardigheid of haar menselijkheid. Ze is een voorbeeld van moed, vooral op zo” n jonge leeftijd.

– Het verhaal wordt verteld in briefvorm, door middel van de brieven van een Republikeinse revolutionair die verliefd op haar wordt en zijn tante in vertrouwen neemt. Maar waarom?
– Ik voelde al snel de behoefte om dit verhaal in de eerste persoon te vertellen, om intiemer te zijn, dichter bij de gebeurtenissen die plaatsvonden. Het idee van een herontdekte briefwisseling leek me het meest relevant, namelijk die van Joseph Herbelin aan zijn tante. Hij is een wees, net als zij, dus zijn identificatie zal bijdragen aan de bewondering en genegenheid die hij voor haar ontwikkelt. Marie-Thérèse is niet langer slechts een historisch figuur, maar een levendige, resistente jonge vrouw die de overtuigingen van de jongeman zal verbrijzelen en zijn hele leven zal beïnvloeden.

– Was het zoeken naar de juiste bronnen om deze roman te documenteren ingewikkeld?
– Ik moest dicht bij de historische waarheid blijven om de herinnering en de identiteit van deze echte mensen te respecteren. Ik heb dus gebruik gemaakt van de notitieboeken van Cléry, de lijfknecht van Lodewijk XVI, om me zo nauwkeurig mogelijk te situeren in de Tempeltoren, die verwoest is en niet meer bezocht kan worden, net als de Conciergerie, waar Marie-Antoinette enkele maanden doorbracht voor haar proces. Gelukkig zijn dit document en alle archieven in de Bibliothèque Nationale vandaag toegankelijk. Ze geven ons niet alleen toegang tot de feiten, maar ook tot de stemmen en de taal van die tijd. Het is een plezier om te leren, om jezelf te verrijken terwijl je een verhaal vertelt. En fictie helpt om het echte naar boven te halen, in plaats van alleen maar feiten en data op te sommen.

– Dus dit is de echte Marie-Thérèse van Frankrijk?
– Ja, en nog meer. Alle bewegingen van de menigte rond de Tempel zijn echt gebeurd. We gingen van een gehaat persoon naar een slachtoffer voor wie we medelijden voelden, de ware figuur van de prinses die bovenin een toren is opgesloten. Dit opgesloten jonge meisje kristalliseert alle tegenstrijdige emoties, van afkeer tot aanbidding, voor het Franse volk, dat zijn houvast verliest in de nasleep van al het geweld, van de Terreur tot de septembermoorden, en eindigt in een soort nostalgie naar de monarchie.

– Mijn laatste vraag is heel persoonlijk: ben je meer voor de republiek of voor het koningshuis?
– De vraag is vandaag de dag niet echt aan de orde. We leven in een republiek en we zijn de erfgenamen van dat tijdperk. Ik was niet geïnteresseerd in praten over de revolutie, maar wel in praten over de mensen die deze gebeurtenissen meemaakten en proberen het trauma te begrijpen dat ze teweegbrachten. Joseph en de volgende generatie leden enorm onder het geweld van die periode. Zelfs vandaag de dag zijn we in Frankrijk enorm getekend door de revolutie, die deel uitmaakt van ons collectieve onbewuste. Ondanks alles blijft de monarchie de wortels van Frankrijk, de wortels van een cultuur waarvan we ons hebben geëmancipeerd maar die we niet kunnen ontkennen.