Michel Delvosalle, de perfecte match

Zeggen dat een goed ontworpen tuin, of die nu heel eenvoudig of complex is, deel uitmaakt vanlevenskunst, is een open deur intrappen. Het maakt niet uit hoe duur hij is of hoeveel de eigenaar erin heeft gestoken… Zolang hij aan de verwachtingen van de eigenaar voldoet, zal de tuin het leven verrijken: plezier, ontspanning, samen delen en welzijn. De pandemie heeft ze nog kostbaarder gemaakt. Wie kon, trok snel naar het platteland en de tuincentra liepen vol.

“Elke tuin is uniek

Ontworpen door top-landschapsarchitecten voor klanten die het zich kunnen veroorloven, wordt de tuin een kunstwerk, “in de zoektocht naar harmonie en de flexibiliteit om zich aan te passen aan plaatsen en mensen,” zegt Michel Delvosalle. Michel Delvosalle. Elk project is anders, elke tuin uniek. Ik weet hoe donker de wereld kan zijn, maar ik kies er altijd voor om de schoonheid ervan op te zoeken. Ik druk dit uit door middel van tuinen, schilderen, tekenen, fotografie en, van kinds af aan, beeldhouwen. Metaal, steen, hout… al deze schijnbaar inerte materialen hebben me mogelijkheden gegeven om het levende tot uitdrukking te brengen.”

“Een tuin is als een kunstwerk”.

Het kanaal met de vaporetto

De man uit Brussel is een van die “tovenaars” die onze groene hoekjes betoveren. En dat doet hij al heel lang. Michel studeerde in 1973 voor landschapsarchitect in Anderlecht. “Ik heb eerst vijftien jaar als tuinaannemer gewerkt om het vak echt te begrijpen, voordat ik mijn eigen bureauvoor landschapsarchitectuur oprichtte en plannen uitwerkte”, vertrouwt hij me toe.In 1995 beloofde hij de sombere en grauwe omgeving van het Brusselse kanaal, tussen Anderlecht en Laken, om te vormen tot een soort Tuilerietuin tot de macht 10, met de aanleg van de oevers, nieuwe woningen, waterrecreatie en een verbinding tussen het Zuidstation en het Noordstation… met de vaporetto! “Tractebel gaf me carte blanche om me de toekomst van Brussel voor te stellen via de ontwikkeling van deze kanaalzone, of hoe het leven met water opnieuw te creëren op de schaal van een stad die verweesd was door de Zenne, vervuild en grotendeels gekanaliseerd sinds 1867,” herinnert Michel zich.

Streef naar dingen die utopisch lijken

U kunt zich de blik op de gezichten van de sponsors voorstellen toen ze dit buitengewone programma ontdekten, waarvan de architect de kosten met moeite kon schatten. “Tractebel wilde geen verantwoordelijkheid nemen om verder te gaan. Het was een gedurfd project dat door een Franse president ondernomen had kunnen worden. In België was er niet de autoriteit om het op zich te nemen,” legt Michel Delvosalle uit. Ik ben niet het type dat zich laat meeslepen en dingen nastreeft die volkomen utopisch lijken! Tegelijkertijd was ik er, met de technische expertise en ervaring die ik had opgedaan, van overtuigd dat het heel realistisch was, dat het mogelijk was en dat Brussel het verdiende. Dit was een stap terug in de geschiedenis van onze hoofdstad, oorspronkelijk een uitgestrekt moerassig gebied dat doorkruist werd door de Zenne en haar bijrivieren, waar watermolens in overvloed stonden. Sindsdien heb ik gemerkt dat delen van wat ik van plan was, door anderen zijn overgenomen, zijn geprogrammeerd of worden uitgevoerd. Ik heb ook voorgesteld om de waterstroom tijdens zware stormen – die steeds vaker voorkomen door het vochtige subtropische klimaat waar we naartoe gaan – te vertragen door het op te slaan in sphagnum mos (zoals in de Venen) op platte daken, openbaar of privé, en het rustig, in de open lucht, te laten afvloeien in de goten naar het kanaal, waarbij Brussel over het algemeen op een natuurlijke helling ligt. Je kunt niet te snel gelijk hebben. Ik herinner me een studie waarbij ik de groene ruimten tussen sociale woontorens gebruikte om gemeenschappelijke moestuinen aan te leggen. Ik kreeg een koninklijke nul. Vandaag zitten we er middenin. [Lacht]

Aangenaam in zomer en winter

Michel Delvosalle hield zich in eerste instantie bezig met projecten voor de staat of lokale overheden, maar breidde zich al snel uit naar de particuliere sector. Administratief was het te ingewikkeld,” geeft hij toe. Als je met de overheid te maken hebt, zijn de reacties erg traag, de deadlines enorm en de mensen die de leiding hebben veranderen. Bij particulieren krijg je direct een ja of nee, zodat je weet waar je aan toe bent.

Hoe ziet zijn passietuin eruit? “Mijn rode draad is water, ook al is het geen verplichting. Ik vind dat het leven in de tuin brengt, de wind kabbelt over het oppervlak, het weerspiegelt de lucht… Het idee is om een tuin te hebben die aangenaam is in alle seizoenen, zomer en winter, en onderhoudsarm, met een mix van bloemen en grassen waarvan de kleur tevoorschijn komt bij de eerste vorst, met gesnoeide golvende hagen en hoge fruitbomen die oorspronkelijk deel uitmaakten van het landschap van Ukkel en omgeving. Het belangrijkste is de voorgrond en het verdwijnpunt, die een scherptediepte geven, alsof er geen einde komt aan de ruimte waarin de geest dwaalt en ontsnapt. Ik houd ervan om de grenzen tussen de tuin en het gebouw zoveel mogelijk te verkleinen, zodat de vegetatie zo dicht mogelijk bij het gebouw staat, het terras omlijst, zodat een boom als een natuurlijke parasol fungeert, zodat de bloemen rond het huis zijn geconcentreerd, zodat je ze van binnenuit kunt zien. Dan kun je er meer en beter van genieten.

Een bos in de stad

Niet lachen! Ik beheer op dit moment veertien projecten tegelijk en een derde daarvan is in de stad,” vervolgt Michel Delvosalle. Toegegeven, ik blijf sceptisch als ik zie dat bepaalde gebouwen zijn beplant alsof er haar op is gezet: het is bizar en ingewikkeld om op de lange termijn te beheren, en het veroudert niet goed. In Brussel is er een stedenbouwkundige verplichting om platte daken te “vergroenen”, met vetplanten die isoleren, hitte verdragen en vervuiling absorberen, wat een beetje overeenkomt met mijn opslagprincipe dat ik hierboven heb genoemd. Er kunnen ook tuinen worden aangelegd, en zelfs moestuinen. Maar pas op voor de wortels die uiteindelijk de waterdichtheid van het dak kunnen aantasten. In Brussel zijn er veel privégroenstroken, weggestopt in verbazingwekkende eilanden die je niet kunt zien. Het is ook een van de weinige metropolen met een echt bos, het Zoniënwoud, dat de stad binnenkomt. Bomen zullen de komende tien jaar steeds belangrijker worden en dat is het hele stedelijke dilemma. Er is niet genoeg ruimte om in te leven, maar we hebben groene ruimtes nodig om de luchtkwaliteit te garanderen en schaduw te creëren. In de stad zijn sommige bomen beter bestand dan andere. We zullen bomen moeten planten die gewoonlijk 500 kilometer verder naar het zuiden groeien. Het lijkt er zelfs op dat de beuken in het Forêt de Soignes niet goed tegen de stijgende temperaturen kunnen. Tegelijkertijd ben ik verbaasd dat het klimaat zo snel verandert en dat de vegetatie zich blijft aanpassen.

De Belgische tuin

Bestaat er zoiets als een “Belgische tuin”, op dezelfde manier als Engelse of Franse tuinen? Iets dat echt typisch is voor ons land? Dat moet wel… want een Franse vrouw vroeg me er een voor haar te ontwerpen in Brussel en Keulen,” lacht onze interviewer. Het is natuurlijk heel moeilijk te definiëren en ik heb de neiging om het te associëren met mijn eigen idee van tuinkunst. Maar het is vooral iets dat overeenkomt met onze gemoedstoestand als pretentieloze mensen die zich niet laten meeslepen en eenvoudig leven. Als we het bij stereotypen houden, zou ik zeggen dat het een compromis van eigen bodem is tussen de Engelse tuin, natuur en romantiek, en de Franse tuin met zijn sterke structuren. Thuis begon het allemaal met Jacques Wirtz, een man uit Antwerpen die in 2018 overleed en die de lat erg hoog legde, een soort Mozart op zijn eigen manier, met een zeer gestructureerde aanpak. Vandaag voegen we een beetje flexibiliteit toe, met willekeurig beplante bloemperken, zachter snoeien, kronkelende paden, glooiende hellingen en waterpartijen, alles in harmonie met de natuur, flora en fauna. Alles met een vleugje moderniteit, durf en creativiteit, bijvoorbeeld in waterbeheer of de integratie vankunstwerken. Het gaat erom een samenhangende rode draad te vinden die op het eerste gezicht een duidelijke identiteit definieert. Het model kan worden geëxporteerd, zolang er inheemse planten worden gebruikt die perfect passen in het lokale landschap.

Coverfoto: Creatie van een 130 meter lang gebogen kanaal © jopauwels.com